Gratis menstruatieproducten nu ook beschikbaar in Brusselse lagere scholen: “Veel meisjes krijgen hun regels al op negen of tien jaar. Voor sommigen komt dat totaal onverwacht” 

Na het secundair onderwijs zijn gratis menstruatieproducten nu ook beschikbaar in de lagere scholen van de stad Brussel. Maar lopen meisjes vanaf tien jaar al warm voor dat aanbod? “We vinden het belangrijk dat menstruatie al op jonge leeftijd bespreekbaar wordt gemaakt.”  

In de lagere school naast het Atheneum Leon Lepage zijn gratis maandverbanden beschikbaar. De school, een Franstalig atheneum gelegen in het hart van de Brusselse Vijfhoek, wil voor een veilige omgeving zorgen. Op een woensdagmiddag is de speelplaats er vol lachende kinderen – jongens én meisjes door elkaar.

“Elke leerkracht heeft nu een kleine voorraad menstruatieproducten in de klas. De grotere voorraad wordt bij mij bewaard.” Zegt Stéphanie Wauters, de directrice van de lagere school. De producten liggen dus niet in de toiletten, maar in de klas of bij de directie. Die keuze is bewust gemaakt om zo een veilige omgeving te creëren voor de leerlingen: “Zo kunnen de meisjes het discreet vragen. Het is minder spannend dan op een gang met meerdere toiletten, waar anderen kunnen meekijken”, legt de directrice uit. Het project is er gekomen door een samenwerking tussen de stedelijke Brusselse scholen en BruZelle, een organisatie die zich bezighoudt met educatie en juiste informatie over menstruatie en het gratis aanbieden van die producten. 

Volgens BruZelle, dat al sinds 2016 strijdt tegen menstruatiearmoede, is het een belangrijke stap dat basisscholen dit nu ook opnemen. “Veel meisjes krijgen hun regels al op negen of tien jaar. Voor sommigen komt dat totaal onverwacht. Daarom is het goed dat deze producten beschikbaar zijn, ook op school.” BruZelle werkt al samen met Brusselse scholen en levert niet alleen producten, maar wil ook educatie aanbieden. “We vinden het belangrijk dat menstruatie al op jonge leeftijd bespreekbaar wordt gemaakt”, zegt Rens Gijsen, woordvoerder van Anaïs Maes (schepen van onder meer Nederlandstalig Onderwijs), die het project ondersteunt. “Daarom plannen we workshops voor het vierde en vijfde leerjaar.”  

  “Veel meisjes in het vijfde en zesde leerjaar hebben hun eerste menstruatie al achter de rug”, zegt BruZelle. “Het is dus geen kwestie van ‘te vroeg te beginnen’. We willen juist op tijd zijn, zodat kinderen zich veilig en ondersteund voelen.”     

Menstruatieproducten
Volgens Gijsen is menstruatiearmoede nog steeds een onderschat probleem, ook bij jonge meisjes. “We merken dat er nog altijd veel schaamte heerst rond menstruatie, zeker bij kinderen uit kwetsbare gezinnen”, zegt Rens. “Als je je menstruatie hebt, kan je niet mee gaan zwemmen, maar er zijn nu producten zoals menstruatieondergoed en speciale badpakken die ervoor kunnen zorgen dat kinderen wel mee kunnen gaan zwemmen.”  

 De leerlingen van de lagere school, met een leeftijd tussen negen en twaalf jaar, reageerden positief op het nieuwe project: “We hebben hen geïnformeerd”, zegt de directrice. “Ze weten dat de producten beschikbaar zijn, in de klas of bij mij. Sommigen komen het spontaan vragen. Anderen doen dat niet, vaak omdat hun ouders hen spullen meegeven. Maar ze reageren er wel goed op.” Toch worden de producten voorlopig nog niet massaal gebruikt. “Maar we hebben er een open gesprek over gevoerd. Daardoor durven ze er sneller over te praten”, zegt de directrice. 

 Opvallend is wel dat leerkrachten van de lagere school naast het Atheneum Leon Lepage geen vorming kregen rond menstruatie of het gebruik van de producten. “Er zijn geen pedagogische studiedagen voorzien”, zegt de directrice. “Alleen het zesde leerjaar krijgt lessen over lichamelijke veranderingen. Die worden gegeven door psychologen, verpleegkundigen en artsen.”  

In die lessen worden jongens en meisjes gescheiden. “Omdat we merken dat kinderen zich dan meer durven uitspreken”, legt de directrice uit. “Als ze samen zouden zitten, zouden ze zich meer schamen.”  

Voor BruZelle blijft het onbegrijpelijk dat leerkrachten geen ondersteuning krijgen. “Zij zijn het eerste aanspreekpunt”, zegt BruZelle. “Als zij zich zeker voelen over hoe ze het thema moeten bespreken, zullen de leerlingen ook minder aarzelen om vragen te stellen.” De producten die de scholen aanbieden zijn eenvoudige huismerken, zegt de directrice. “Geen merken zoals Always. Gewoon basisproducten die hun werk doen.”   

Workshops 
Ook ouders worden soms betrokken bij het project. “Wanneer we workshops geven op scholen, zien we dat kinderen thuis praten over wat ze geleerd hebben. Dat opent gesprekken die anders misschien nooit gevoerd zouden worden”, aldus BruZelle. Stad Brussel volgt het project verder op en bekijkt hoe het in de toekomst uitgebreid kan worden.   

 Met dit initiatief trekt Stad Brussel een duidelijke lijn: een gesprek over menstruatie hoeft niet te wachten tot het middelbaar. De nood is er nu al. Volgens BruZelle is het belangrijk dat andere steden en gemeenten volgen. “Dit mag geen uitzondering blijven”, aldus BruZelle. Ook kunnen scholen zich inschrijven bij BruZelle voor workshops voor leerlingen, om zo het thema aan te kaarten. De workshops worden gegeven in een spelvorm, om de materie niet op een droge manier aan te leren. Het is fijn om de jongens en meisjes maandverbanden in onderbroeken te zien steken en daar kei-trots over te zijn”.  

 Of het initiatief op termijn breder uitgerold wordt, weten ze nog niet. In de scholen waar het nu loopt, is de eerste stap alvast gezet. De leerlingen weten dat als ze iets nodig hebben, ze het kunnen vragen. En dat verbreekt al het taboe.