In 1983 werd de compact disc geïntroduceerd in Europa. Het was meteen een grote hit; iedereen wilde er wel eentje hebben. Hoewel de eerste cd’s vooral afkomstig waren van internationale artiesten, sprongen Belgische artiesten niet veel later ook op de kar. Resultaat: een ware revolutie binnen de muziekwereld. Veel Belgische artiesten die de beginperiode van de cd meegemaakt hebben, kijken met een nostalgisch gevoel terug op die tijd. Zo ook Guy Swinnen (The Scabs), Walter Grootaers (De Kreuners) en Paul Michiels (Soulsister). Alle drie ooit de top van de Belgisch muziekscene. Ook Arthur Boussiron, winnaar van De Nieuwe Lichting 2023, is bezig met de toekomst van de cd. De vier heren maakten dan ook maar al te graag tijd voor een interview met onze redactie!
Guy Swinnen
Zanger van The Scabs en de Guy Swinnen Band
In 1983 kwam de cd hier in België. Heeft dat een bepaalde rol gespeeld op The Scabs of de Belgische muziek?
Dat was toch iets waar naar uitgekeken werd. De allereerste cd die ik me herinner was er eentje van Dire Straits. In die periode had je veel mensen die obsessief bezig waren met geluidskwaliteit. Ik kocht in die periode ook echt enorm grote boxen. Ik moet eerlijk zijn dat ik daar nu ook terug mee bezig ben (lacht). Heel grote speakers, hifi-torens, waar versterkers en een platenspeler in zaten. De cd was nog beter dan de plaat. We keken er wel naar uit, het was het summum van de geluidskwaliteit. Onze eerste cd kwam uit in 1986. Ik was toen erg fier. Eindelijk behoorden we tot het elite-groepje dat een cd kon uitbrengen. Het had in die tijd een zekere prestige.
Hoe bepaalde je of je een cd of lp ging uitbrengen?
In die tijd brachten we beiden uit en daarnaast ook nog een cassette. Dat zorgde er ook wel voor dat je meer kon verkopen. In die periode zwoeren sommige mensen alleen bij lp’s, anderen wilden een cd. De cd heeft onze inkomsten wel vergroot. Door de populariteit van Hard Times gingen mensen sneller naar een platenwinkel om onze muziek fysiek te kopen. In die tijd speelden we ook enorm veel live en konden we mensen ook zo overtuigen om onze muziek te kopen. Je had toen nog in elk dorp een platenwinkel, nu moet je echt moeite doen om een cd aan te schaffen. Een jaar nadat Royalties in Exile was uitgekomen, kregen we een telefoontje dat we een gouden album hadden. Dat betekent dat je 25.000 verkochte exemplaren had. Dat was in die tijd, zeker in Vlaanderen, enorm veel. Tegenwoordig mag je daar heel blij mee zijn. Commercieel gaf dat echt een boost. Het heeft dingen mogelijk gemaakt. Bij de platenfirma werden de budgetten ook opgetrokken. Dat zorgde ervoor dat we meer geld hadden om nog betere muziek te maken.
Als je nu muziek zou uitbrengen, op welke manier doe je dat dan?
Ik heb nu met mijn eigen band in oktober een nieuw album uitgebracht op cd, dat was goedkoper dan op vinyl. Ik denk dat het nog iets meer verkoopt dan een lp. Het album staat ook op de streamingdiensten. Mijn publiek is een beetje ouder, vooral veertig en vijftigplussers, daarom heb ik gekozen voor een cd. Ik kreeg wel enorm veel vraag naar vinyl, dat is terug enorm populair. Mensen houden van de analoge sound, ik ook. Voor mij heeft dat niet per se te maken met het geluid, maar met de beleving. Als je een vinyl album opzet, is het een groot formaat. Je kan dan echt genieten van het artwork op de cover. Daarnaast moet je ook echt moeite doen om de muziek te beluisteren. De plaat op de pick-up leggen, de naald laten dalen, … Je gaat dan zitten en je bent echt bezig met het luisteren naar de muziek. Na twintig minuten moet je dan opstaan om van kant te wisselen. Als je hetzelfde album opzet op je computer, ben je na twee minuten helemaal afgeleid. Dat is minder actief, die muziek passeert gewoon. Dat vind ik leuk aan vinyl. Natuurlijk zijn er grote verschillen tussen analoge en digitale muziek, maar voor mij is het grote verschil toch de beleving. Toch hebben beiden hun kwaliteiten.
Moesten jullie vroeger meer moeite doen om door te breken?
Nee, dat denk ik niet. Het aanbod is nu veel groter. Begin jaren 80, waren er zeer weinig groepen en mogelijkheden. Boekingsagenten en platenfirma’s waren er amper; of je moest tekenen bij een internationaal platenlabel. Als je het nu maakt, kun je heel makkelijk in andere landen doorbreken. Het aanbod qua groepen is veel groter. Momenteel ligt de focus op meer commerciële muziek. Er wordt weinig aandacht besteed aan alternatievere muziek. Groepen die dat wel doen hebben het moeilijk om voet aan wal te zetten. Neem nu garagebands; die moeten vaak via een wedstrijd zoals de Nieuwe Lichting of Humo’s Rock Rally opgepikt worden. Vaak wordt er maar één groep uitgepikt. Dat vind ik een spijtige evolutie. In de mainstreammedia krijgen ze wel minder kansen, dat vind ik jammer. Door het grote aanbod, denk ik dat het moeilijker is om door te breken.
Wat kunnen we nog verwachten van de Guy Swinnen band?
Nog veel optredens en hopelijk nieuwe albums. Ik geniet vooral van live spelen, dat heb ik voornamelijk in de coronaperiode gemist en beseft. Die periode heeft gezorgd voor volledige rust. Maar na een maand of twee miste ik het podium. Dat moet helemaal niet groot zijn. Voor een publiek van vijftig mensen speel ik enorm graag, de afwisseling is geweldig. Ik ben ook net terug van tournée met Guy Swinnen en the ladies. Daarnaast hou ik ervan om echt muziek te maken, dé ultieme droom is te sterven op het podium.
Walter Grootaers
Zanger van De Kreuners
In 1983 is de cd hier gekomen. Was dat een revolutie binnen de muziek?
In 1983 nog niet. Tot 1986 was al onze muziek op vinyl, wee dachten toen nog niet na over cd’s; onze eerste cd kwam uit in 1990. De geluidskwaliteit was toen veel beter dan die van vinyl, maar de klank van de cd vond ik veel kouder. Het jammere aan de cd was het kleine formaat: voordien deden we veel moeite om te zoeken naar de juiste lp-hoes. De juiste foto’s waren ook belangrijk voor ons, het was echt kunst in die tijd. Dat is stilaan weggevallen, jammer genoeg.
Spotify vind ik gelegaliseerde criminaliteit: als artiest verdien je 0,008 eurocent per download. Wij moeten dat bedrag delen door vijf. Het is zo dat iedereen geld aan de artiest verdient, behalve de artiest zelf. Soms kan je wel onderhandelen om meer te krijgen.
Heeft de cd veel verschil gemaakt op vlak van inkomsten?
Nee, dat is hetzelfde gebleven. In 1991-1992 zijn ze wel de oudere platen uit de jaren 60 en 70 terug beginnen uit te brengen op cd, voor de platenindustrie waren dat grote inkomsten, niet voor de artiest.
Met de opbrengst van onze eerste plaat hebben we een Volkswagenbusje kunnen kopen. Je had er dus wel iets aan, maar rijk werd je er niet van. Toch niet in Vlaanderen, voor grote internationale artiesten is dat een ander verhaal. Bij De Kreuners delen we alles ook door vijf, dat is niet onbelangrijk: als ik een nummer schrijf met Jan, krijgt de rest evenveel. Ik vind dat ook niet meer dan normaal: je maakt alles samen en je repeteert ook samen. Ik denk dat wij een van de weinigen in België zijn die dit doen.
Een fysieke cd, is dat passé?
Ik denk dat wel. Ik heb een hele collectie cd’s in mijn kelder. Ik heb ook heel veel lp’s. Het is jaren geleden dat ik een cd heb opgezet. Ik grijp liever terug naar een lp. Puur voor het warme gevoel en de beleving.
Heb je het gevoel dat artiesten nu gemakkelijker kunnen doorbreken?
Ja, veel gemakkelijker, er zijn veel meer mogelijkheden. Het enige nadeel is misschien dat wij met weinig waren. Natuurlijk had je ook De Mens en Noordkaap, maar die kwamen al tien jaar na ons. Het was heel moeilijk voor ons. We deden bijvoorbeeld een voorprogramma van een Engelse groep in Amsterdam. Ik weet nog dat er een jonge gast vooraan stond en riep: “Hé lul, zing eens in het Engels, joh.” Men moest toen geen Nederlandstalige rock hebben. Wij zijn blijven volhouden. Eerst in cafés, dan in parochiezalen, daarna in tenten en pas dan kwam die eerste plaat uit. Dat was een gigantisch succes, het was toen bijna de bestverkochte plaat van onze platenfirma. De enige plaat die meer verkocht, was die van Prince. Van die eerste lp hebben we meer dan 30.000 exemplaren verkocht. Dat was toen ongezien. Toen is de bal aan het rollen gegaan.
Stel dat de Kreuners nu zouden beginnen, zouden jullie hetzelfde succes hebben?
Als we nu zouden spelen, denk ik niet dat we dezelfde soort muziek zouden spelen. Er zijn zoveel nieuwe mogelijkheden en het is makkelijker om muziek te maken. Ik ben nu bezig met een soloproject, ik heb hier een pc staan. Axl komt dan gitaar inspelen en ik kan dan dagen en uren de zang daarop oefenen. Vroeger was dat onmogelijk. Ik heb uren en uren in een koud repetitiekot gestaan om dingen uit te proberen. Dat was anders. Maar wij hebben jaren aan een stuk de basis met twee à drie man gelegd om dan met de hele groep te repeteren. De nummers ontstonden toen meer organisch. Ik hoor nu bijvoorbeeld meteen als muziek thuis met een computer gemaakt is. Ik zeg niet dat het slecht is, maar ik mis het organische en de ziel., ik mis het gevoel dat er bijvoorbeeld vijf muzikanten aan gewerkt hebben.
Als je nu nieuwe muziek zou uitbrengen, is dat dan op cd of lp?
Ik ben nu van plan mijn soloproject uit te brengen en ik denk dat ik de cd achterwege ga laten, ik kies liever voor vinyl. Ons verzamelalbum in 2018 hebben we ook enkel op lp uitgebracht. Dat is een pak interessanter.
Paul Michiels
Zanger van Soulsister
U gaat nu zelf muziek maken. Brengt u die dan uit op cd of lp?
Ik breng alles zowel op cd als op lp uit. Muziekluisteraars die kopen nog cd’s, daarom maak ik beiden en staat de muziek dus niet alleen op streamingplatformen. Ik wil een product brengen dat je echt in je handen kan houden.
Beslisten jullie dat ook zo met Soulsister?
Ja, absoluut. We willen de fans iets geven wat ze kunnen vastpakken. Veel mensen kopen ook effectief onze muziek op cd of lp, de meeste fans willen die exemplaren gehandtekend hebben. We merken wel echt hard dat zowel onze generaties als iets jongere generaties nog steeds cd’s of lp’s willen verzamelen.
Kozen jullie in die tijd voor een lp of cd?
Toen waren er nog niet echt cd’s. Wij hebben ons de eerste jaren alleenop vinyl gefocust. We hadden eerst een platendeal bij EMI, het grootste platenlabel ter wereld. Michael Lang stak overal zijn voet tussen en kreeg ons echt overal binnen. We kregen daardoor ook voor de volgende drie albums enorm veel geld dat we nooit moesten teruggeven aan ons platenlabel. We zaten in de beste studio’s ter wereld. Zo bleef de aandacht op ons gevestigd. We bleven ook betere liedjes schrijven. Ik denk dat we één miljoen albums verkocht hebben over de hele wereld. We hadden zowel gouden als platina platen. Want in die tijd kochten mensen ook alleen cd’s en lp’s, nu is dat echt niet meer mogelijk door alle streamingdiensten. De platenmarkt is helemaal in elkaar gestort, maar toch kies ik ervoor om zowel platen als cd’s te maken om te verkopen op concerten. En dat gaat heel vlot.
Wat is voor u het verschil tussen een cd en een plaat?
Een plaat is pure nostalgie, daar kun je nog eens aan snuffelen. Een cd is gewoon een plaatje. Beiden zijn goed voor mij hoor, ook de streamingdiensten. Als ik nu muziek luister, is het vooral via cd’s voor de kwaliteit en lp’s voor de ervaring en de nostalgie. De hele beleving van die naald die je op de plaat moet leggen is echt zoals vroeger. Het blijft leuk om dat proces te volgen. Ik denk wel dat de cd een beetje passé is, maar het blijft goed klinken, hè. Ik denk dat fysieke muziek altijd verkocht zal worden, het is een hebbeding.
Ik hoor tegenwoordig minder en minder melodieën, maar steeds meer dezelfde loops, zoals in hiphop. Ik begrijp dat mensen dat een goed genre vinden, maar ik ben er niet zo fan van. Dat zal misschien aan de leeftijd liggen. (lacht) Ik word binnen een paar maanden 75 jaar, maar ik blijf de échte muziek nastreven.
Wat brengt de toekomst voor Paul Michiels?
Het is wel de bedoeling om een eigen album uit te brengen. Ik heb onlangs een live-opname gedaan met camera’s en alles erop en eraan. Op het album komen tien live-songs; twee covers, waaronder Forever Young en vier nieuwe songs. Ik vind dat ik echt goede nummer heb geschreven en ben er ook echt trots op. Dat is ook echt een goed gevoel. Soulsister last nu een pauze in, maar of het definitief gedaan is, daar kan ik nog niet op antwoorden. We zullen zien wat de toekomst brengt, maar ik zou toch het liefst tot het eind van mijn dagen muziek blijven maken. Ik wil de mensen blijven amuseren, dat is wat ik nog steeds het liefste doe. Ik ben baas over mezelf. Ik zal zelf wel kiezen wat ik doe. Desnoods muziek maken tot in de kist.
Arthur Boussiron
Zanger van Jack Vamp & The Castle of Creep
Denk je, als jonge artiest, dat fysieke muziek zoals cd’s en lp’s nog belangrijk zullen zijn voor jullie?
Cd’s zijn terug hip aan het worden. Ik verzamel ook wel lp’s, het sentiment is erg belangrijk voor mij. Streamingplatformen zijn geweldig, het enige nadeel is dat artiesten er weinig aan verdienen. Om je daar als artiest van te kunnen losrukken en fysieke muziek op de markt te brengen is toch speciaal. Zeker als er fans zijn die jouw muziek fysiek kopen omdat ze het écht willen hebben en vasthouden. Ik denk dus niet dat dit gaat verdwijnen, maar alles is duur aan het worden. Voor mij is het ook een afweging of ik ooit nog eens een nieuwe plaat koop.
Hebben jullie als band al fysieke muziek uitgebracht?
We zijn nu bezig aan een bootcamp en daar is een pers aanwezig. De muziek die we daar maken, wordt op plaat geperst en dat wordt onze eerste echte fysieke muziek. We hebben ook een stick met al onze muziek, maar dat stelt natuurlijk niks voor. Onze plaat komt uit in februari 2024, een heel album. Het was een kinderdroom om een eigen plaat te hebben. Het is het einde van een mooi verhaal, je muziek op plaat hebben. Dat is je portfolio van al je gewerkte jaren en resultaten. Dus als artiest zelf wil je ook wel die plaat, dat heeft ook veel meerwaarde. Maar ik heb ook het gevoel dat cd’s terug hip aan het worden zijn, dus cd’s wil ik ook laten persen.
Luisterde je vroeger ook naar cd en lp’s of eerder streamde je?
Mijn grootvader had een enorme cd-collectie. Ik begon veel van zijn cd’s te branden op mijn computer, via iTunes-music. Toen ik in het zesde leerjaar zat, kwam de iPod uit. Ik wilde die echt graag hebben en gebruikte al mijn spaarcentjes om die te kopen. Toen ik ouder werd, kreeg ik meer interesse in platen en zo kocht ik met mijn studentenloon enkele platen. Op kot had ik alleen lp’s, cd’s heb ik ook, maar die liggen in de auto. Ik luister nooit naar de radio, ik gebruik Spotify in de auto. Als mijn gsm plat is of ik heb gewoon even zin in een goed album, dan steek ik wel een cd in. Dat gaat van jazz tot Bob Marley; een heel brede muzieksmaak. Dat proberen we ook wel te doen met Jack Vamp & The Castle of Creep.
Denk je dat de nieuwe generatie makkelijker kan doorbreken?
Het is altijd moeilijk geweest. Zeker in België, door de kleine markt. Veel artiesten denken lokaal terwijl je dat eigenlijk niet moet doen. Deus doet dat anders: die beginnen in het buitenland en komen dan naar België. Een beetje het imposter-syndroom. Dan zijn Belgen snel van: “Jullie zijn wel van ons, hè.” En zo komt dat nationalisme naar boven, maar je zult altijd hard moeten werken. De streamingplatformen maken het voor artiesten net moeilijker. Mocht ik De Nieuwe Lichting niet gewonnen hebben, dan was ik nog aan het vechten. Er winnen drie van de negenhonderd groepen die zich bij De Nieuwe Lichting melden, dat is minder dan één procent. Dan heb je nog Soundtrack en Humo’s Rock Rally, daar stopt het. Nu heb je wel andere platformen zoals TikTok, artiesten zijn daar ook meer en meer influencer dan ooit. Die artiesten leven van grote deals en niet per se van fysieke muziek. Het wordt ook allemaal commerciëler en commerciëler. De waarde van de muziek valt meer en meer in een zwart gat van saturatie. Ik vergelijk het met instant noodles; snel klaar, maar ook snel de vuilbak in. Maar zo is de nieuwe muziekwereld. Wij als band gaan niet op die trend springen. Ik schrijf nog steeds wat ik zelf wil, ik hou me echt bezig met een verhaal en de esthetiek. Soms moet je wel meegaan met de flow. Daarnaast is het ook gewoon moeilijk omdat we met veel goede artiesten zijn. Ik mag m’n pollekes kussen dat ik die wedstrijd gewonnen heb.
Wat mogen we nog verwachten van jullie?
Veel: veel shows, veel festivals, veel zieltjes winnen. Hopelijk ooit op de mainstage van Pukkelpop en Werchter. Ook veel nieuwe muziek. In februari 2024 komt ons album uit.