Een nieuwe paus, een nieuwe mening van jongeren

Nu paus Leo XIV is gekozen, begint er een nieuw hoofdstuk voor de katholieke kerk. De uitdaging voor Leo XIV is om de stem van jongeren te erkennen en de kerk te verbinden met jonge generaties. “We willen dat de kerk écht naar ons luistert”. 

Leo XIV volgt paus Franciscus op, die op 21 april overleed op 88-jarige leeftijd. “Paus Franciscus heeft enorm veel betekend voor de katholieke kerk. Hij sprak zich uit over armoede, klimaat en vluchtelingen, en hij stond open voor de LGBTQIA+-gemeenschap”, zegt Tijmen Schouws, pastoraal medewerker van de katholieke kerk in Brussel.

Toch botste de vorige paus op heel wat kritiek. Tijdens zijn laatste pausbezoek aan België zei Franciscus het volgende: “Abortus is moord. Dokters die dat doen zijn huurmoordenaars”. Als aartsbisschop van Buenos Aires verzette hij zich in 2010 ook fel tegen de legalisering van het homohuwelijk in Argentinië. Hij noemde het destijds “een vernietigende aanval op Gods plan.”

Inspiratiebron
Noémie Alleman (23) uit Sint-Lambrechts-Woluwe maakt deel uit van een lokale parochie en reisde vorig jaar speciaal naar het Koning Boudewijnstadion om paus Franciscus te zien. “Hij is echt een inspiratiebron voor mij. Ik bewonder hoe hij zich inzet voor mensen in kwetsbare posities. Ik heb hem ook van heel dichtbij gezien, hij straalde zoveel zachtheid en vriendelijkheid uit. Voor mij is hij echt een voorbeeld.”

Voor de 25-jarige Millie Magermans uit Elsene was het vooral de authenticiteit en nederigheid van paus Franciscus die haar raakten. “Hij sloeg het officiële pausverblijf over en woonde liever in een gewoon gastenhuis. Dat was voor mij een krachtig symbool van nabijheid en bescheidenheid. Zijn eenvoud gaf mij opnieuw vertrouwen in de Kerk, juist omdat ik kritisch stond tegenover haar rijkdom”, vertelt Millie.

De eerste stappen

Met paus Leo XIV krijgt de Kerk een diplomatiekere leider dan Franciscus. “Hij zet de koers van zijn voorganger voort, maar kiest voor een rustiger tempo”, zegt Tijmen Schouws. Volgens hem zal Leo XIV met meer afstand en voorzichtigheid te werk gaan.

Tijdens zijn eerste zondagviering waren honderdduizend gelovigen erbij, waaronder vele jongeren. Met zijn speech maakte paus Leo XIV meteen duidelijk welke richting hij uit wil: een wereld waarin vrede en verbondenheid centraal staan. In zijn toespraak betuigde hij zijn medeleven aan mensen in conflictgebieden zoals Oekraïne en Gaza. Ook riep hij op tot een staakt-het-vuren en meer humanitaire hulp. Zijn boodschap was helder: “Laten we samen, zonder angst en met een open hart, bouwen aan een vreedzamere wereld.” Daarmee benadrukt hij het belang van samenwerking en solidariteit in onzekere tijden.

Noémie staat hoopvol tegenover de nieuwe paus: “Ik bewonder paus Leo net als de vorige, omdat hij zich volledig wil inzetten in zijn taak. Ik ken hem nog niet zo goed, maar vond zijn eerste stappen al mooi. Hij lijkt gemotiveerd en enthousiast om deze taak op te nemen en dat is fijn.”

Voor Millie blijft het afwachten wat de nieuwe paus precies voor de toekomst van de katholieke kerk zal betekenen. “De eerste Amerikaanse paus is een feit, maar het is nog te vroeg voor een definitief oordeel”, zegt ze. Millie hoopt wel dat Leo XIV als Amerikaan enige invloed kan uitoefenen op Donald Trump. “Wat mij geruststelt, is dat paus Leo trouw lijkt aan de lijn van Franciscus. Zijn ervaring in Latijns-Amerika en zijn afstand tot de conservatieve Amerikaanse bisschoppen geven hoop.”

Sociale media als brug
Voor de toekomst van de kerk is het cruciaal dat jongeren betrokken blijven bij het geloof. De sleutel ligt in communicatie op hun maat, volgens Otheo, het online portaal van de katholieke kerk in Vlaanderen. Sociale media spelen daarin een hoofdrol, net als evenementen die jongeren verbinden. Zo bracht het jongerenfestival Hope Happening, tijdens het pausbezoek aan Brussel in september vorig jaar, duizenden jonge gelovigen samen.

Na zijn inhuldiging telt paus Leo XIV al meer dan dertien miljoen volgers op Instagram. Die digitale aanwezigheid laat zich ook in België voelen, merkt Noémie Alleman (23). “Veel jongeren weten niet dat je je ook op latere leeftijd nog kunt laten dopen of vormen. Zelf ben ik pas op mijn 21ste gevormd, en dat ontdekte ik via sociale media.” Ze pleit voor toegankelijke jongerengroepen en duidelijke communicatie over vieringen en activiteiten. “De Kerk moet écht luisteren.”

Ook voor Milie is digitale aanwezigheid van de kerk cruciaal om jongeren aan te spreken. “Jongeren bewegen zich vlotter online dan oudere generaties en dat merk ik ook in mijn eigen gemeenschap. Het YouTube-kanaal van onze kerk heeft mij al vaak dichter bij het geloof gebracht.”

Nieuwe start
“Voor veel jongeren is geloof tegenwoordig vooral een vorm van houvast”, vertelt Schouws. “In onzekere tijden, waarin velen op zoek zijn naar richting, biedt spiritualiteit een manier om stil te staan bij wat echt belangrijk is. In gesprekken met jongeren die zich willen aansluiten bij de kerk klinkt vaak waardering voor duidelijke normen en waarden.”

Waar de vorige generatie vaak opgroeide met argwaan tegenover religie, merkt Schouws bij jongeren vandaag een nieuwe openheid: “Dat zie je niet alleen aan de populariteit van meditatie of mindfulness, maar ook in de concrete keuze van jongeren om zich te verdiepen in geloof.” Die tendens laat zich voelen in de cijfers: in 2023 lieten in België 536 volwassenen zich dopen, ruim de helft meer dan het jaar voordien, en bijna drie keer zoveel als tien jaar geleden, zo blijkt uit cijfers van Otheo.

Schouws benadrukt dat engagement van jongeren moeilijk afdwingbaar is. “Jongeren hebben vandaag enorm veel verplichtingen en keuzes. Waar religie vroeger bijna vanzelfsprekend was, is het nu slechts één van de vele opties. De kerk moet leren luisteren, niet alleen spreken.”
In de pastorale gemeenschap van Millie merkt ze dat haar pastoors steeds meer aandacht hebben voor de stem van jongeren. “Dankzij geëngageerde vrijwilligers krijgen jongeren vandaag ook meer morele begeleiding dan vroeger”, zegt ze.

Toch zijn er volgens Millie nog veel groeikansen. De Kerk zou sterker kunnen inzetten op thema’s die jongeren echt bezighouden, zoals migratie, armoede en mentaal welzijn. “We hebben nood aan meer eerlijke gesprekken en minder taboe over twijfels, seksualiteit, liefde en keuzes.”

Waar de Kerk ook nog in zou kunnen verbeteren voor Noémie is meer aandacht naar solidariteit. “Ik denk dat de kerk vooral het geloof en de verbondenheid in de kijker moet zetten. Samen staan we altijd sterker en kunnen we ons geloof en tradities delen met elkaar.”

Beluister de korte audioreportage, waarin Brusselse jongeren hun mening geven over paus Leo XIV: