Rudi Vranckx: “De ontmenselijking van de ander is de basis van conflict en oorlog.”

Wie in de aula zat, hing aan de lippen van de VRT-oorlogsjournalist. Rudi Vranckx krijgt mensen urenlang stil met zijn reflecties, verhalen en videofragmenten van aangrijpende interviews.

Zijn uiteenzetting gaf niet enkel een inkijk in de gruwel waarop oorlogsjournalisten botsen, Vranckx begon en eindigde met enkele sterke uitspraken. “Ik gruwel van de flauwekul op sociale media,” zo stak hij van wal. “Het medialandschap wordt tegenwoordig bepaald door iemand die iets strafs zegt op sociale media, en de hele dag wordt dat herhaald. Selecteren wij nog?” Die ‘flauwekul’ is alles behalve onschuldig, zo meent Vranckx. “Angst en haat zaaien creëert een klimaat van ontmenselijking van de ander. In de jaren ’30 waren dat de joden. Nu zijn het soms moslims of homo’s, vul zelf maar verder in. De ontmenselijking van de ander is de basis van conflict en oorlog.”

Moreel kompas
Eén van de studenten vroeg Rudi Vranckx wat hij bedoelde met zijn uitspraak ‘we zijn ons moreel kompas kwijt’. Vranckx: “Kijk naar Mosul. Wie is daar nog goed en kwaad? In tijden van conflict geldt het oorlogsrecht en nemen de zogezegde ‘goeden’ het heft in handen om zelf gruwelijke zaken te doen, eigenhandig ‘vijanden’ onthoofden bijvoorbeeld. Laat je als journalist niet verleiden tot de positie van de  activist die stellig weet ‘dit is goed en dit is kwaad’.  Niemand stelt daden onder het motto ‘ik ben slecht’. Achteraf is het altijd makkelijk oordelen, als je middenin het conflictgebied zit is dat een andere kwestie. In mijn stiel wordt journalistiek een vorm van instant geschiedschrijving.”

Onverschilliger
Zoveel is duidelijk: de verhalen die de oorlogscorrespondent registreert raken hem ook. “Zou je soms niet willen dat je onverschilliger zou zijn?” vroeg een student. “Voor mij is het niet moeilijk om alle betrokkenen als mensen te blijven zien,” antwoordde Vranckx. “ Anders zou ik cynisch worden, en daar pas ik voor. Natuurlijk slorp je die verhalen op, want je kunt niet werken zonder een vorm van empathie.  Ik kan er alleen maar mee omgaan als ik het gevoel heb dat mijn werk zin heeft.  Wel ben ik ontgoocheld in de toenemende hardheid in onze maatschappij in reactie op de buitenwereld.”

Net om die reden, zo gaf hij aan, schreef hij  het kersverse boek ‘Mijn kleine oorlog’, zijn ervaring met 30 jaar journalistiek in conflictgebieden. Een aanrader.