De Belg en zijn bier, ze lijken voor elkaar geboren. Onze biercultuur is ondertussen al een hele tijd bij UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed. Brussel ademt ook die biercultuur uit.
door Victor Peeters
Immaterieel Cultureel Erfgoed
Wat niet veel mensen weten: de Belgische biercultuur staat sinds 2016 ingeschreven bij UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed. Chantal Bisschop weet daar veel meer over, zij was betrokken bij de opmaak van het erkenningsdossier.
Chantal Bisschop werkt sinds 2012 bij het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG), op de job immaterieel erfgoed. De biercultuur was toen al opgenomen in de inventaris Vlaanderen voor immaterieel cultureel erfgoed. Zo’n dossier opmaken en de juiste woorden gebruiken is toch wel echt expertenwerk.

Waarom hebben we het over immaterieel cultureel erfgoed?
“Biercultuur is eerst en vooral niet het bier op zich. Het is alles wat daarrond hangt: vakmanschap, de productiekant, maar vooral ook de consumentenkant. De diversiteit in de biercultuur is heel belangrijk. Niet iedereen beleeft dat op dezelfde manier. Net de diversiteit van microbrouwerijen tot de grote spelers, van de fijnproevers en zythologen tot de bierfeesten en bierproeverijen. Heel dat samenspel definieert de biercultuur in België en daarop is ook ingezoomd in het dossier zelf.”
Wat is het grote verschil met andere bierlanden?
“Hier bij ons zijn speciale bieren heel belangrijk. Daar maken we ook het verschil. Dat is iets dat we heel hard in dat dossier naar voren hebben getrokken. Uiteraard zijn er nog landen die bekend zijn voor hun bier en hun cultuur, maar op een andere manier. Dat zijn andere soorten bieren en mensen beleven dat anders.”
Bier wordt beschouwd als een nationale drank sinds 1880. Kunnen we stellen dat biercultuur echt iets is dat de Belgen verenigt?
“Ja, dat is ook een belangrijk element in het Unesco-dossier. Voor Unesco is heel het kader van immaterieel erfgoed wel belangrijk. Unesco staat eigenlijk voor respect voor culturele diversiteit en verschillende culturen, respect voor elkaar. Het vraagt in principe vrede op aarde, dus het is sowieso wel belangrijk dat dat iets is dat mensen samenbrengt en niet verdeeld.”
Is een vermelding van Unesco beperkt in de tijd?
“Dat is niet beperkt in de tijd. Je staat op die lijst en in principe kan je daar eeuwig op staan als immaterieel erfgoed element. Om de zes jaar moeten landen een voortgangsrapport indienen, waar alles wordt geëvalueerd. Het kan natuurlijk ook zijn dat een element zichzelf terugtrekt en dan verwijs ik naar Aalst Carnaval.”
Wat vindt u van de trend rond microbrouwen?
“Als je wat uitzoomt, vind ik dat een interessante evolutie als historica. We zijn vertrokken van een heel divers landschap van heel veel brouwerijen. Na de Eerste Wereldoorlog kwamen heel wat brouwerijen in moeilijkheden. Als de pils opkwam zien we een heel sterke concentratie of schaalvergroting. Daarna zie je eigenlijk terug een omgekeerde evolutie met meer en meer appreciatie voor verschillende stijlen en microbrouwerijen. We hebben de grootste piek gekend, dus nu vlakt dat weer af.”
Brusselse brouwerijen op de kaart
Dat de Belgen van bier houden is een feit. Maar hoe zit dat in Brussel?
Wel, Brussel telt negentien brouwerijen waarvan veel microbrouwerijen, ook wel ambachtelijke brouwerijen. Een microbrouwerij produceert tussen de 1.000 en 15.000 vaten bier per jaar.
Ga mee op stap langs de negentien brouwerijen in Brussel. Hieronder vind je ze op kaart.
In Brussel zijn er volgens de cijfers van Zythos negentien brouwerijen. Daarvan is Mazette één van de jongste. In 2022 opende Mazette de deuren voor het publiek. Het charmante café bevindt zich aan het Vossenplein.
De brouwerij dient ook als restaurant en café, een echt brouwcafé dus. Een van de bieren is vernoemd naar het voormalig café, de Skieven Architek. Maar naast bier brouwen, maakt Mazette ook haar eigen frisdrank en brood. Ik vind het zeker een aanrader.
Delirium village

Een misschien heel onbekend pareltje in Brussel, vlakbij de Grote Markt, is Delirium Village. Dat is een volledige straat volledig in het teken van Delirium. In de bierkelder van het Delirium café kan je uit een kaart van maar liefst 1.400 biertjes, jouw favoriet uitkiezen. In 2004 werd Delirium Café vastgelegd in het Guinness Book of Records als café dat de meest verschillende bieren aanbiedt, met 2.000 biertjes op de kaart.
Delirium is afkomstig uit Melle, Oost-Vlaanderen. In 1988 kwam het eerste biertje uit, de Delirium Tremens. In 1999 werd het bier zelfs uitgeroepen tot ‘best beer in the world’. Naast de vier pintjes op de foto zijn er nog drie andere Deliriums: Delirium Christmas, Deliria Blond en Delirium Black.
Opleidingen rond bier
Opleiding Biersommelier en Biergids:
Om een goed of lekker bier aan te bevelen, moet je er ook wel veel over weten. Christophe Van de Vijver is zo een bierkenner. Hij is docent Algemene Bierkennis in de opleidingen Biersommelier en Biergids aan COOVI in Anderlecht. Naast lesgeven, spendeert Christophe zijn vrije tijd aan een podcast: Belachelijk lekker. De podcast telt nu al meer dan zestig afleveringen en kan je beluisteren op Spotify.
Kijk hieronder even mee in de les bij Christophe Van de Vijver.
Opleiding zytholoog of bierkenner:
In Gent bestaat een gelijkaardige opleiding: zytholoog of bierkenner. Kristof Vanderbist is docent zythologie en microbrouwen aan Syntra Midden-Vlaanderen. Hij richtte zelf ook de brouwerij ‘de zes helden’ op, waaruit het bier de Crabbelaer is voortgekomen.
Wat houdt de richting in?
Kristof Vanderbist : “Elke week wordt er bier geproefd. Ik link meestal mijn lessen met de ingrediënten. Andere docenten gaan meer met bierstijlen werken. Ook gaan we kijken hoe een bier wordt uitgeschonken: waarop moet je letten tijdens het tappen? Hoe kun je een glas proper krijgen? Wat is een schone kraag op het bier? Het is niet alleen de beleving van wat er in uw neus en mond gebeurt, maar ook hoe het op tafel komt.”
Wat zijn enkele van de belangrijkste elementen waar je op let bij het proeven en beoordelen van bier?
“Meestal gaat men kijken of iets lekker is of niet. In onze richting bekijken wij bieren niet zo. Wij bekijken bieren als verschillende soorten families. Er is geen enkele brouwer die vooraf met de intentie zit om een slecht bier te maken. Wij willen de mensen leren om bieren te appreciëren. Het is goed of minder goed gebrouwen binnen zijn stijl. Wat we ook willen meegeven is de link tussen het brouwproces en de smaak.
Wat maakt deze opleiding zo speciaal?
“In het tweede jaar leren de studenten bieren verbinden aan gerechten. Wij gaan dan bestuderen hoe we bieren kunnen pairen, zodanig dat het een orgasme wordt in de mond. Daar krijgen de leerlingen elke week kooklessen en op het einde moeten ze een volledig menu uitwerken.”
Welke bier- en voedselcombinaties vind je het meest verrassend en waarom?
Op elk gerecht kan je een bier toepassen als je maar echt beerpairing analyses doet. Zo kwam er onlangs een verrassende combinatie van een Leffe Bruin met chocomelk. De combinatie van geroosterde sprinkhanen met een IPA of een Westmalle Tripel is ook een leuke pairing. Dan is er natuurlijk ook de klassieker: abdijkaas met een trappist.
Belgian Beer World
Brussel telt heel wat biermusea. Zo is er Belgian Beer World in het Beursgebouw het centrum van Brussel. Op het einde van je bezoek aan het museum, kan je een drankje bestellen bij ‘The Beerlab’ helemaal bovenaan de Beurs. Bruzz omschrijft de rooftopbar als antireclame voor onze nationale brouwkunst. Er is volgens Bruzz een gebrek aan Brusselse referenties.
“Ons bier is de trots van onze belgitude, een brouwsel van humor, creativiteit, traditie, bescheidenheid en inventiviteit.”
Belgian Beer World
Meer verhalen
L’Amour ouf: over de grenzen van de liefde (recensie)
Op zoek naar de Belgische friet
Migratie kleurt culinaire identiteit van Brussel