Prison raakt waar de justitie te laat komt

De Belgische gevangenissen zitten overvol. Met meer dan 13.000 gedetineerden voor 10.743 officiële plaatsen, kampt het gevangeniswezen met structurele overbezetting. Terwijl het debat over nieuwe cellen en repressie blijft aanslepen, zijn er ook andere stemmen. Prison, een theatervoorstelling van Shark Carrera, probeert jongeren op een ander moment te bereiken: voor het systeem dat doet.

Rood licht doorkruist de ruimte. Op het podium knielt een man. Twee figuren in politie-uniformen richten hun wapens op hem. Er volgt geen inleiding of aankondiging. Het stuk begint zonder uitleg en zonder muziek. Het publiek kijkt in stilte toe.

Met meer dan 13.000 gevangenen is er in Belgische gevangenissen een structurele overbevolking. Het gevangeniswezen staat onder druk. In plaats van te wachten tot jongeren met het gerecht in aanraking komen, wil Prison hen eerder aanspreken – via theater, dialoog en herkenning.

In de zaal zit een gemengd publiek: jongeren en ouderen, studenten, ouders, buurtbewoners. Frans en Nederlands klinken door elkaar. Hoofddoek naast hoodie naast maatpak.

De voorstelling volgt Fred, een doorgewinterde overvaller, en Sabri, een jonge relschopper. Ze zitten samen in een cel en leren elkaar kennen via gesprekken over afkomst, familie en keuzes. In een scène vertelt Sabri over zijn vader. In de zaal klinkt zacht geritsel van zakdoeken.

Shark Carrera
Achter het stuk staat Shark Carrera (37), een Brusselse theatermaker met Marokkaanse roots. Hij groeide zelf op in Molenbeek, werkte jaren in het jeugdwerk en begon pas later met theater. Zijn werk draait rond sociale rechtvaardigheid, identiteit en de vraag: wat als we jongeren serieus nemen vóór het misloopt?
“Ik schrijf geen fictie, ik herformuleer echte verhalen,” zegt Carrera. “De teksten komen uit gesprekken met jongeren, opvoeders, oud-gedetineerden. Wat je ziet op het podium, is hun taal, hun waarheid.”
Hij verwijst naar een citaat van Averroes: ‘Onwetendheid leidt tot angst, angst tot haat, haat tot geweld.’ Volgens hem grijpt het systeem pas in bij het laatste. Zijn voorstelling probeert net iets eerder in te grijpen, bij de onwetendheid.

Kerem, 14, kwam met zijn ouders uit Charleroi. Na afloop zegt hij: “Dat is mijn verhaal, meneer. Niet alles, maar wel veel. De druk, de blikken, de stilte op school.” Wat hem raakt: dat het eindelijk iemand zegt, zoals het echt is.

Vroeg ingrijpen
Tijdens het panel na afloop wijst Luc Hennart, erevoorzitter van de Brusselse rechtbank, op het belang van vroeg ingrijpen. “Als een jongere voor mij verschijnt, is het vaak al te laat. Hier krijgen ze de kans om gehoord te worden, zonder veroordeling.”
Jan (36), opgegroeid in Vilvoorde, is nu logistiek medewerker: “Ik herken me in Fred én Sabri. Dat gevoel dat niemand je begrijpt. En dat moment waarop je beseft dat je een keuze hebt.”

Prison lost de overbevolking in de gevangenissen niet op, maar toont dat preventie ook anders kan. Niet met statistieken, maar met verhalen. Voor sommige jongeren is dat misschien het verschil tussen zwijgen en spreken.